Het Blue Food Centrum moet Den Oever en de visserij nieuw leven inblazen. De bekende visafslag wordt een plek waar niet alleen de kisten garnalen, langoustines en platvis voor de groothandel verhandeld worden, maar waar volop ruimte komt voor de consument, toerist en de horeca. Daarnaast komt er aandacht voor innovatie en educatie. Kortom: een bruisende plek waar de lokale vangst én de trots van de Wieringer vloot in de schijnwerpers wordt gezet.

Wethouder Robert Leever (Economie en Brede Welvaart) en directeur Martin Scholten zijn momenteel volop bezig om de plannen tot wasdom te brengen. “We bouwen hier aan een toekomst waarin vis uit eigen zee weer zichtbaar en tastbaar wordt”, zo trapt Leever af. Dat betreft een behoorlijke investering van 6,8 miljoen euro, waarvan het Rijk 3,15 miljoen euro bijdraagt.

De visserij mag dan wel onder druk staan, onder meer door sanering, strenge stikstofregels en afgesloten visgebieden, de vraag naar duurzame, lokale voeding stijgt juist. En daar ziet directeur Scholten kansen. “Negentig procent van de vis die in Nederland wordt gevangen, verdwijnt naar het buitenland. Tegelijkertijd komt het gros van de vis die Nederlanders eten uit verre oorden,” schetst hij de omgekeerde wereld. “Dat klopt van geen kant. De korte keten bestaat voor vis vrijwel niet. Daar willen wij verandering in brengen.”

Het afslaggebouw kent dan straks ook meerdere functies: aan de voorkant komt een publieksruimte waar mensen van donderdag tot en met zaterdag vis kunnen zien, ruiken, proeven. In het midden wordt vis verwerkt voor de ‘korte keten’: er is verkoop aan visliefhebbers die daarvoor naar Wieringen komen. Daarachter komt ruimte voor productontwikkeling - denk aan de Wieringer garnalenkroketten, een krabbenpersmachine en kleine garnalenpelmachine voor handzame porties garnalen. Het borrelt en bruist er sowieso: er komen ook flinke leefbakken voor krabben en kreeften.

Maar daar blijft het niet bij. Een deel van de bovenverdieping van het afslaggebouw wordt omgetoverd tot visserijbelevingscentrum, zo vertelt directeur Scholten enthousiast. “We willen dat mensen het verhaal van de visserij weer leren kennen. Hoe wordt vis gevangen? Wat is de rol van het getij? Welke soorten zijn lokaal? Dat bewustzijn is weggezakt”, constateert Scholten, die in het verleden ook directeur was bij de Wageningen Universiteit, is opgeleid tot bioloog en aan de wieg stond van de ZeeVerse Vismarkt. >

Het Blue Food Centrum krijgt daarnaast een innovatieve onderwijsfunctie: in samenwerking met Vonk Onderwijs uit Den Helder en Heerhugowaard worden leermodules rondom de visserij aangeboden en kunnen de scholieren er leren vis fileren en verwerken. Ook ontstaat aandacht voor hoe je een product in de markt kan zetten, waarmee de liefde voor lokale vis kan worden herontdekt.

Maar niet alles vindt in het afslaggebouw plaats. In samenwerking met het bedrijfsleven op de haven wordt nog een broedplaats voor innovaties opgezet. Het doel hierachter: Blue Food vis zorgvuldig kunnen vangen, met de modernste technieken. Ook de haven zelf krijgt een rol: de historische hoek bij het Havenboetje krijgt vanuit het Blue Food Centrum een impuls om de rijke traditie van de Wieringer visserijvloot extra in het zonnetje te zetten, zo aan de rand van de natuur van het werelderfgoed Waddenzee.

Daarmee wordt het ook voor het dorp Den Oever een belangrijk project, schetst wethouder Leever het belang. Het wordt een poging om het sociale en culturele hart van het dorp nieuw leven in te blazen. “We willen de trots op het vissersverleden behouden, maar ook laten zien dat er een toekomst is – voor jongeren, voor ondernemers, voor bewoners.”

Voor de gemeentebestuurder is duidelijk dat het idee voor het nieuwe centrum in de gigantische vishal eigenlijk ontstaan is uit ‘gemis’. “We hebben een prachtige vissershaven, maar de vis zelf was bijna onzichtbaar geworden voor het dorp. De verbinding tussen het product, de vissers en de bewoners was grotendeels verdwenen. Dat voelde leeg.”

Het Blue Food Centrum wil daar verandering in brengen - niet door te dromen en papieren visies op te stellen, maar door te doen. Het belangrijkste is ook echt een kortere keten op te richten: eentje die vanaf de Waddenzee, via Den Oever, zo naar de Randstad leidt. Het moet al met al meer reuring op de haven brengen. 

Waar in andere havens in Nederland de visserij in een hoekje wordt geduwd door jachten, offshore en marine, blijft Den Oever een plek waar visserij leeft. 

En dat moet zo blijven, beamen de wethouder en directeur. Ook nu er weer een saneringsronde aankomt, die naar verwachting vijf tot tien schepen uit de vaart haalt. Het Centrum biedt juist kansen voor wie doorgaat: met kleinschalige kustvisserij en verse dagvangst. “De sector realiseert zich steeds meer dat waardering aan de wal essentieel is”, aldus Scholten. “Vroeger hoefden vissers zich niets aan te trekken van wat mensen aan land dachten. Maar nu is die verbinding met het publiek, met de consument, juist van levensbelang.”

Het Blue Food Centrum biedt straks dus een kortere, transparante route van boot naar bord. Voor de lokale visliefhebber, maar ook de Amsterdamse restaurants en ecologische speciaalzaken die de herkomst van de vis willen kennen. Je vindt hier dan ook geen Noorse zalm uit megalomane kweekkooien, maar langoustines van eigen Noordzeebodem. “Maar we gaan ook weer niet al te puriteins doen”, zegt directeur Scholten. “Er zal geen standaard zalm of dorade uit de grote kweekkooien liggen, maar voor slow food zalm uit een prachtige Ierse baai maken we vast wel een uitzondering.”

Maar wat heeft de gemiddelde Wieringer er eigenlijk aan? “In het begin was er scepsis”, klinkt het. “Het idee was: weer een plan, weer een poging. Maar nu wij echt gaan bouwen, merken we dat het sentiment kantelt”, zegt Scholten. Het initiatief wordt inmiddels gedragen door vissers, ondernemers, horecamensen en vrijwilligers. Wat ook gaat helpen: het jaarlijkse Vistival wordt nieuw leven ingeblazen, met hulp van het Blue Food Centrum. “Onze insteek is simpel: als de Wieringers tevreden zijn, zijn wij dat ook.”

In april 2026 moet het Blue Food Centrum echt open zijn. Tot die tijd gebeurt er al veel achter de schermen. Zo wordt het idee door provinciebestuurder Jelle Beemsterboer van Noord-Holland (Landbouw en Visserij) omarmd, zijn er gesprekken met bekende koks zoals de Amsterdamse sterrenchef Joris Bijdendijk en met tal van ondernemers.

“De gemiddelde Nederlander weet nauwelijks nog hoe hij met vis moet omgaan,” klinkt het nuchter uit de mond van Leever. “We zijn vies van vieze vingers. En dan blijft het bij tilapiafilet uit de diepvries. Maar als je vis op waarde wilt schatten, moet je hem eerst leren kennen.” Daarom komen er ook lessen voor basisscholen, kookworkshops en belevingsdagen. “We willen kinderen weer trots maken op hun eigen omgeving. Dat ze zeggen: dit komt van hier.”

En nee, het draait niet alleen om bezoekersaantallen of omzetcijfers, aangezien het Blue Food Centrum een stichting is. “Wij worden afgerekend op sociaal-economische impact. Houden we de visserijhaven levend met nieuwe reuring? Creëren we perspectief voor jongeren? Maken we mensen weer trots?”, zegt Scholten.

Als dat lukt, wordt Den Oever misschien wel het ‘Yerseke’ van Noord-Holland: een bruisende kustplaats waar de focus alleen niet zal liggen op oesters en Zeeuwse mosselen, maar op Wieringer garnalen, langoustines en krabben.

Scholten, die al een aantal jaren ook in Denemarken werkzaam is, haalt uit dat land ook de nodige inspiratie vandaan. Ook daar is de visserijsector afgelopen jaren veranderd naar kleinschalige dagvangst en ambachtelijke verwerking en vind je op veel plekken hoogwaardige visproducten zoals in blik verpakte delicatessen, gemaakt van lokaal gevangen vis.

Het idee is dat dit ook in Den Oever van de grond moet gaan komen. “Geen massaproductie, maar herkenbare, eerlijke producten met een verhaal — voor de bewuste consument en de culinaire professional”, zegt Leever.

Waar Blue Food natuurlijk verwijst naar voedsel uit zee, wordt het centrum ook omgetoverd tot een plek waar de volledige lokale voedselketen zichtbaar wordt — zowel van zee als van land. “We willen in het zomerseizoen ook een markt voor streekproducten uit de Kop van Noord-Holland inrichten. Denk aan groenten, zuivel, en andere lokale producten. Want de Kop heeft ook producten van boeren die hun eigen markt verdienen.”

En néé, het is niet de bedoeling de al twee bestaande viszaken te beconcurreren. “Wij gaan geen bakjes kibbeling en haring verkopen”, zegt Scholten. “Die producten worden al goed verkocht. Wij richten ons op andere producten en een breed publiek. We hebben in Denemarken prachtige voorbeelden gezien van kleine vissersbedrijven die hun vangst conserveren in smaakvolle, ambachtelijke producten. Daar zie je dat het kan: vis uit eigen water, verkocht met trots. Dat model willen we hier ook ontwikkelen, maar dan op z’n Wierings. Die hebben toch ook een vleugje Vikingbloed door de aderen stromen!”